Tasavvufun sermayesi muhabbet ve teslimiyettir. Ma'nevi terakkî teslimiyette kemâle; teslimiyette kemâl, muhabbette kemâle bağlıdır. öyleyse muhabbetin gerçekleşmesi için ne yapmak gerekir? Bir bakıma vehbi olan bu devletin kesbî yönü yok mudur?
- Muhabbet ve teslimiyyet arasında kurduğunuz ilgi çok güzel. Gerçekten muhabbet olmadan teslimiyyet, teslimiyyet olmadan terakkî olmaz. önce Rabia Adeviyye'nin dediği gibi "Seven sevdiğine itaat eder." düşüncesinden hareketle gerçek sevgiye ulaşmak için kul planında neler yapılabilir, onların üzerinde duralım:
1- Nefsin başka şeylere meylini azaltarak gönülden masiva sevgisini çıkarmak. Bu da genellikle mücahede ve riyazatla gerçekleşir. Kur'an'daki; "Allah insanın göğsünde iki kalp yaratmamıştır." (el-Ahzab, 33/4) ayeti gönülde iki tür sevginin aynı anda bulunamayacağını ifade etmektedir. çünkü sevginin kemali, kalbin bütün mevcudiyeti ile Allah'ı sevmesidir. Her seven sevdiğine bağlıdır ve insanın sevdiği ve bağlandığı şey, onun tanrılaştırdığı şey haline gelebilir. Nitekim: "Nefsanî hevasını tanrı edineni gördün mü? " (el-Furkan, 25/43) ayetiyle Taberanî'nin rivayet ettiği: "Yeryüzünde Allah'ı en çok kıldıran put, kendisine tapılan hevâ ve hevestir." (Mevsûa etrâfi'l-hadis, I. 40)
2- ibadet ve taatla ma'rifeti artırmak. Ma'rifet insan kalbini bütünüyle kaplayınca muhabbetin doğmasını sağlar. Bunun yolu nafile ibadet ve taatlarla ruhu güçlendirmektir. Bu yolla elde edilen muhabbet, toprağı temizledikten sonra tohum ekmeye benzer. Ayrıca kudsî hadiste: "Kulum bana nafilelerle yaklaşmaya devam eder, hatta ben onu severim." (Buhari, Rikak, 38) buyrulmasından, sevginin kulun gayret ve himmetine göre vehbî hale geldiği anlaşılmaktadır.
Saliki muhabbet ummanına garkeden şeyler vermek, bağışlamak, güzellik, kemal ve fazilettir. Bu sıfatların kemali de ancak Allah'ta mevcuddur. Bu yüzden gerçek sevgiye layık olan sadece O'dur. Salikin Allah sevgisine erebilmesi için şunlara dikkat etmesi öğütlenmektedir:
1- Allah sevgisinin meydana gelmesi için zikre devam, çünkü seven sevdiğini çok anar.
2- Alah'ın nimet ve ihsanını düşünmek, çünkü ihsan sevgi sebebidir.
3- Allah dostlarıyla irtibatı sağlam tutmak; çünkü seven, sevdiğinin sevdiklerini de sever.
4- Allah'ın emirlerine itaat, çünkü itaat sevgi doğurur.
5- Allah'a muhabbet talebiyle dua etmek.